लचकताले प्रचण्डलाई सफलता

राजनीति

किशोर दहाल आइतबार, पुस १०, २०७९ २०:२७

काठमाडौं- नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड पुनः प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका छन्। आइतबार उनले प्रस्तुत गरेको दाबी अनुसार राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त गरेकी हुन्। उनलाई प्रतिनिधि सभाका सात दल र तीन स्वतन्त्र सांसदको पनि समर्थन छ।

प्रतिनिधि सभाको तेस्रो ठूलो दलका अध्यक्ष र संसदीय दलका नेताको यो उपलब्धि अनौठो छ। तर राजनीति सम्भावनाको खेल हो भन्ने कुनै बेलाको उनकै अभिव्यक्ति सार्थक भएको छ। दिउँसोसम्म प्रधानमन्त्रीमा शेरबहादुर देउवा नै दोहोरिने आकलनका बीच प्रचण्डले बाजी मारेका हुन्, त्यो पनि उनका 'चीर प्रतिद्वन्द्वी' नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको साथ पाएर।

प्रचण्ड शुक्रबार, शनिबार र आइतबार देउवासँगकै छलफलमा थिए, एकल र गठबन्धनको बैठकमार्फत। यसपटक कसैगरी प्रधानमन्त्री बन्ने चाहना राखेका प्रचण्डले गठबन्धनकै साथ र समर्थन पाउने अपेक्षा राखेका थिए। आइतबार बिहान प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा भएको छलफलमा प्रचण्डले पूर्वसहमति अनुसार आफूलाई प्रधानमन्त्री बनाउन देउवालाई आग्रह गरे। तर, देउवाले पूर्वसहमतिलाई पालना गरेनन्। कांग्रेस नेता रामचन्द्र पौडेलका शब्दमा, प्रचण्डलाई देउवाबाट धोका भएपछि उनले बालकोटको बाटो तताएका हुन्।

कांग्रेसले प्रचण्डलाई प्रमुख दुई पदहरु, राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री, दुवै नदिने अडान प्रस्तुत गर्यो। प्रतिनिधि सभाको पहिलो दल भएकाले प्रमुख पदहरुमा हक लाग्ने ठानेको कांग्रेसले गठबन्धनको मर्म नबुझेको माओवादी नेताहरुको प्रतिक्रिया छ।

देउवाले अडान राख्नु अस्वभाविक पनि थिएन। उनले आफूलाई प्राप्त सूचनाका आधारमा परिस्थितिको आकलन गरेका थिए। मूलतः उनले बालकोटबाट पाएको सूचना थियो- एमालेले कुनै हालतमा प्रचण्डलाई समर्थन गर्दैन। अझ ढुक्क हुनका लागि शनिबार मात्रै ओलीको अभिव्यक्ति सार्वजनिक भएको थियो- 'प्रचण्डको प्रधानमन्त्री बन्ने सम्भावना सामान्यतः समाप्त भएजस्तो देखिन्छ।' निरन्तर पाइरहेको सूचना र ओलीको शनिबारको अभिव्यक्तिलाई एकै ठाउँमा राखेकै कारण देउवा ढुक्क भए र आइतबारको अन्तिम छलफलमा समेत टसको मस भएनन्। परिणामतः देउवाले भूइँको टिप्न खोज्दा हातको पनि गुमाए। अब सतहमै देखिएका झन्डै तीन दर्जन पदबाट कांग्रेस बञ्चित हुने देखिएको छ।

आइतबार बिहानको अन्तिम छलफलमा आफूलाई किनारामा धकेल्न खोजिएको बुझे प्रचण्डले। त्यहीमाथि कांग्रेसले संविधानको धारा ७६ (३) अनुसार अल्पमतको सरकार गठन गर्ने सम्भावना देखिएको र आफ्नो विकल्प साँघुरिने बुझेका प्रचण्डले नयाँ विकल्प खोज्ने निर्णय लिए। देउवा, प्रचण्ड र माधवकुमार नेपालबीच भएको बालुवाटारको छलफलमा प्रचण्ड 'थप छलफलको कुनै अर्थ छैन, गठबन्धन अब बालुवाटारमै बिसाउँछु' भनेर निस्किएका थिए। त्यसपछि बालकोटमा नयाँ समीकरणको प्रयत्नलाई औपचारिकता दिइएको हो।

बालकोटमा उनलाई राजनीतिक 'रेड कार्पेट' बिछ्याइएको थियो। प्रचण्डले ध्यान दिएको एकमात्रै प्रधानमन्त्री पद किस्तीमै राखेर टक्र्याउन एमाले तयार थियो। किनकि, २०७८ असारदेखि 'सर्वस्व' गुमाउन थालेको एमाले अबको पाँच वर्ष पनि सोही नियतिलाई निरन्तरता दिन चाहँदैनथ्यो।

बालकोटबाट बाहिरिएर आफ्नो निवास खुमलटार हुँदै ओली निवास बालकोट पुगेका प्रचण्डले दुवै पार्टीका निम्ति जित-जितको स्थिति सिर्जना गरे। अर्कोतिर, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी, जनता समाजवादी पार्टी, जनमत पार्टी र नागरिक उन्मुक्ति पार्टीको पनि साथ जुटाएर वैकल्पिक सत्ता गठबन्धन निर्माण गरे। उनलाई प्रधानमन्त्रीमा सघाउन तीन जना स्वतन्त्र सांसदहरु थपिए।

प्रचण्डको पदीय आशक्तिका सन्दर्भमा समयक्रममा छलफल हुने नै छ। तर, यो पद उनी स्वयंको लचकताको कारण प्राप्त भएको भन्नु अत्युक्ति हुनेछैन।

तिक्ततापूर्ण सम्बन्ध

केही अघिसम्म ओली-प्रचण्डबीच तिक्ततापूर्ण सम्बन्ध थियो। उनीहरु सार्वजनिक रुपमै आरोपप्रत्यारोपमा व्यस्त थिए। ओलीले प्रचण्डलाई जनयुद्धका विषय जोडेर लाञ्छना लगाउँथे। प्रचण्ड पनि ओलीलाई 'बयलगाडे' भन्थे। त्यसको निरन्तरता स्वरुप शनिबार ओलीले प्रचण्डको प्रधानमन्त्री बन्ने सम्भावना समाप्त भएको लगभग ठोकुवा गरेका थिए। तर नयाँ दिनले नयाँ सम्भावना ल्यायो। जसका कारण अन्तिम समयमा प्रचण्डले ओलीसँगै सहमति गरेर प्रधानमन्त्री पद सुनिश्चित गर्न सके।

जतिसुकै खराब सम्बन्धका बीच पनि संवाद गर्न सक्नु प्रचण्डको खुबी देखिँदै आएको छ। जसका कारण उनले सफलता पनि पाउने गरेका छन्। पछिल्लो सन्दर्भ त्यसकै दृष्टान्त हो।

यसबीचमा देउवासँग प्रचण्डआफैं संवादमा थिए। आफूपछिका नेताहरुलाई एमालेसँग छलफलमा पनि पठाइरहेका थिए। उनले एमालेसँगको विगतको तिक्ततापूर्ण सम्बन्धलाई महत्त्व दिएनन्, बरु आगामी दिनका सम्भावनालाई पहिल्याए। संवादको सामर्थ्य पहिल्याए। यही सामर्थ्यका कारण आइतबार अन्तिम घडीमा सहमति जुटेको हो। सहमतिको अन्तिम स्वरुप सार्वजनिक भइसकेको छैन। त्यो जे होला, अहिलेलाई प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बनेको सत्य हो। र, त्यसमा एमालेको प्रमुख साथ रहेको पनि सत्य हो।

यसरी, निरन्तर संवाद र रणनीति अख्तियार गरिरहेकै कारण प्रचण्ड तेस्रो पटक प्रधानमन्त्री बन्न पाएका छन्। प्रतिनिधि सभामा तेस्रो ठूलो दल रहेको पार्टीले अनपेक्षित सफलता पाएको छ। सत्ताको स्वभाविक हकदार देउवा भने अनपेक्षित रित्तो हात बालुवाटारबाट बाहिरिनुपर्ने भएको छ।